لترپرس چیست؟

این اختراع چاپخانه بود که در قرن ۱۵ میلادی پدیده چاپ لترپرس (Letterpress Printing) را به وجود آورد. در صنعت چاپ، لترپرس قدمت بسیاری دارد و از گذشته تا امروز، به عنوان رویکردی مهم در این حوزه شناخته می‌شود. با استفاده از چاپ لترپرس می‌توان اشکالی از حروف را به‌صورت برجسته و متمایز به کاغذ منتقل کرد.
این نوع چاپ، سبکی از زیبایی شناسی را معرفی می‌کند و بیشتر از آن که یک روش چاپ استاندارد باشد، جلوه‌ای از هنر چاپ است.

چاپ لترپرس چیست؟

لترپرس که در چاپ تجاری به آن چاپ مسطح یا تایپوگرافیکی نیز گفته می‌شود، فرآیندی است که باعث برجسته شدن حروف روی کاغذ می‌شود. این کار با استفاده از حروف چوبی یا فلزی که اغلب با دست ساخته شده‌اند انجام می‌شود. حروف، آغشته به جوهر می‌شوند و در دستگاه پرس قرار می‌گیرند‌، سپس با اعمال فشار، رنگ و برجستگی حروف بر روی کاغذ ایجاد می‌شود.

نتیجه کار به این صورت است که وقتی با دست کاغذ را لمس می‌کنید، می‌توان حالت برجسته حروف را تشخیص داد. چاپ لترپرس قدیمی‌ترین تکنیک چاپ سنتی است و از زمان گوتنبرگ، یعنی حدود سال ۱۴۵۰ تا به امروز همچنان محبوب است.

تاریخچه چاپ لترپرس

قدمت لترپرس به اواسط قرن پانزدهم و ظهور اولین چاپخانه‌ها باز می‌گردد. بیشتر منابع تاریخی آن را به یوهانس گوتنبرگ، پدر چاپخانه پیوند می‌دهند. گفته می‌شود که او، دستگاه چاپ نوع متحرک را اختراع كرده بود. گوتنبرگ اولین دستگاه چاپ دستی را خلق کرد، كه برای چاپ تقریباً ۲۰۰ نسخه از كتاب مقدس (كه بیش از ۳ سال به طول انجامید) مورد استفاده قرار گرفت. اختراع گوتنبرگ تا قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفته است.

آلویس زنفلدر در اواخر دهه ۱۷۰۰ چاپ لیتوگرافی را اختراع کرد، که باعث شد چاپ لترپرس به حاشیه رانده شود. حتی با ظهور چاپ افست در سال ۱۹۰۳ و توسعه آن در دهه ۱۹۵۰، استفاده از لترپرس بسیار محدود شد. در دهه ۱۹۸۰ صفحات فتوپلیمر تولید شدند و مطابق آن انواع مختلفی از دستگاه‌های پرس، وارد چاپخانه‌ها شدند.

در حالی که برخی از چاپگرها هنوز از روش کاراکتر حروف‌چینی و برخی دیگر از روش دیجیتال استفاده می‌کنند، اکنون نسخه‌های چاپ در ابعاد بزرگ‌تر امکان پذیر است. این تکنیک جدید، چاپ مسطح را به مرحله‌ای جدید تکامل داد و زمینه را برای ایجاد امکانات جدید فراهم کرد. سپس لترپرس محبوبیت دوباره‌ای در صنعت چاپ به دست آورد و باعث شد که رویکردهای جدیدتری در طراحی ایجاد شوند.

دهه ۲۰۰۰ دوره‌ای را نشان می‌دهد که مدل‌های‌ مختلف کاغذ روانه بازار شدند. این روند باعث آسان‌تر شدن کارکرد چاپ مسطح شد. چاپ لترپرس امروزه ترکیبی از طراحی دیجیتال و دستی روی کاغذ است. در حالی که بعضی از چاپگرها همچنان فلز تک حرف را انتخاب می‌کنند، بیشتر دستگاه‌ها از تصویر درون کامپیوتر استفاده می‌کنند، سپس دستگاه برای ایجاد حروف روی کاغذ فشار لازمه را وارد می‌کند.

صنعتی شدن چاپ لترپرس

صنعتی شدن لترپرس همان چیزی است که تغییرات گسترده‌ای را، در نحوه اشتراک اطلاعات امکان‌پذیر می‌کند. مکانیزه کردن چاپخانه، کار دستی را به حداقل رسانده و امکان تولید نسخه‌های چاپی با سرعت بیشتر را فراهم می‌سازد.

یک دستگاه پرس خودکار دارای جوهری است که به یک صفحه اعمال می‌شود، سپس غلطک‌هایی وجود دارند که از سطح آن عبور می‌کنند و با جوهر پُر می‌شوند. پس از آن، غلتک‌ها از روی بستری که شامل انواع حروف و تصاویر مختلف است عبور می‌کنند. برای چاپ روی یک سطح، کاغذ در محل خود قرار می‌گیرد و سپس روی صفحه فشار داده می‌شود. پس از اتمام کار، اپراتور کاغذ را از صفحه برداشته و یک ورق تازه را جایگزین آن می‌کند و روند کار را از ابتدا آغاز می‌کند.

یک پیشرفت عمده در چاپ لترپرس، «ماشین چاپ دوار» است. این نوع دستگاه برای کار با سرعت و حجم بالا استفاده می‌شود. ماشین دوار، حروف را روی کاغذی چاپ می‌کند که بین دو استوانه قرار گرفته و در جهت مخالف چرخانده می‌شود. یکی از استوانه‌های چرخان، حاوی تصاویر و متنی است که به دور استوانه خم می‌شود، در حالی که دیگری استوانه‌ای است که برای فشار دادن کاغذ به صفحات عمل می‌کند. کاغذ از طریق دستگاه، به طور مداوم از طریق استوانه تغذیه می‌شود که امکان چاپ سریع را فراهم می‌کند.

مراحل چاپ لترپرس

سه مرحله برای چاپ مسطح وجود دارند که به شرح زیر هستند:

۱- ترکیب بندی

ترکیب که «حروف چینی» نیز نامیده می‌شود، مرحله اولیه‌ای است که در آن شخص مسئول قرار دادن متن است. این فرآیند توسط شخصی به نام حروف چین انجام می‌شود و نیاز به دقت بالایی دارد، زیرا هر فرم باید در حرف بعد از حرف و خط بعد از خط خود قرار داده شود.

۲- جایگذاری و قفل

حروف باید به طور دقیق در کنار هم جایگذاری شده و قفل شوند. این کار برای جلوگیری از حرکت حروف و تمیز در آمدن کار است. قفل کردن معمولاً با یک سنگ بزرگ و صورت پشت سر هم انجام می‌شود. حروف بعد از آنکه در جای خود قرار گرفتند، فرآیند چاپ انجام می‌شود.

۳- چاپ کردن

در چاپ دستی، اغلب به حضور یک نفر برای جوهر و نفری دیگر برای انجام چاپ نیاز است. اما در چاپ دیجیتال، فقط حضور یک نفر برای کاغذ‌گذاری کفایت می‌کند. همچنین، در چاپ دستی باید زمانی را برای خشک شدن اختصاص داد اما در چاپ دیجیتالی این زمان درون دستگاه انجام می‌شود و کاربر تنها وظیفه برداشتن و قرار دادن کاغذ در دستگاه را دارد.

کاربرد چاپ لترپرس

لترپرس یک روش چاپ با کیفیت بالا است که برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. بزرگ‌ترین مانع در استفاده از این نوع چاپ اغلب هزینه و وقت است. بنابراین، طراحان معمولاً از آن برای پروژه‌های چاپی کوچک استفاده می‌کنند.

یکی از رایج‌ترین کاربردهای چاپ، دعوت‌نامه‌های عروسی است اما از آن می‌توان برای چاپ فاکتور خرید، کارت پستال، پاکت نامه، بروشور، کارت دعوت و بسته بندی‌های ویژه مناسبت‌ها استفاده کرد.

این سبک چاپ برای کسب و کارها نیز محبوب است. کارت ویزیت لترپرس، ویژگی خاصی دارد که برخی شرکت‌ها آن را ترجیح می‌دهند و بسیاری از طراحان این سبک را برای کارت ویزیت‌های شخصی دوست دارند. سبک بی‌نقص چاپ لترپرس می‌تواند برای پوسترهای تبلیغاتی نیز بسیار مفید باشد.

کمتر معمول است که از چاپ مسطح برای کتاب استفاده شود! با اینکه در گذشته این روش تنها برای چاپ کتاب کاربرد داشت. اما هنوز هم برای سالنامه، کارهای نادر و کتاب‌های باارزش از لترپرس استفاده می‌شود.

فواید چاپ لترپرس

چاپ مسطح، ساختاری باکیفیت را ارائه می‌دهد. از آن‌جا که متن و تصاویر در واقع تحت تأثیر کاغذ قرار می‌گیرند، چاپ لترپرس خطوط واضح، تمیز و الگوهای برجسته‌ای ایجاد می‌کند. بافت و تصویر ایجاد شده توسط این روش، میزان صمیمیت و منحصر به فرد بودن را تداعی می‌کند.

یکی دیگر از مزایای چاپ مسطح این است که، با کاغذهایی که بدون قطع حتی یک درخت تولید شده‌اند نیز به خوبی کار می‌کند. شیوه‌ای که برخی از تکنیک‌های چاپ نمی‌توانند آن را انجام دهند.

البته هزینه، زمان و انعطاف‌پذیری، دلایلی هستند که نشان می‌دهند چاپ لترپرس در بعضی از موارد مناسب نیست. هزینه نگهداری و صفحات تولیدی برای هر قطعه چاپی زیاد است و باعث می‌شود این کار هزینه بیشتری برای چاپخانه‌ها و مصرف کنندگان داشته باشد. چاپ مسطح زمان‌بَر است زیرا بیشتر تجهیزات می‌توانند هم‌زمان فقط یک رنگ را چاپ کنند.